کبد چرب گرید یک مرحله اولیه رسوب چربی در کبد است که به دلیل برنامه غذایی غلط و سبک زندگی ناسالم رخ میدهد. یک کبد طبیعی کمتر از ۵ گرم چربی دارد که این چربی از ۱۵ درصد تری گلیسرید، ۶۳ درصد فسفولیپید، ۷ درصد کلسترول و ۱۵ درصد اسید چرب تشکیل شده و در صورت هر گونه تغییر در این مقادیر، تبدیل به نوعی اختلال به نام کبد چرب میشود.
کبد چرب در نتیجه برخی بیماریها مانند دیابت یا فشار خون بالا نیز میتواند به وجود آید و حتی ممکن است فرد مبتلا تا زمانی که به مرحله حاد نرسد، هیچ نشانهای از آسیب کبدی را تجربه نکند. در این مقاله، ما به علائم، درمانها و چگونگی روند این بیماری پرداختهایم.
کبد چرب گرید یک چیست؟
بیماری کبد چرب زمانی رخ میدهد که چربی اضافی در کبد به دلیل عدم توانایی بدن در متابولیسم چربی، انباشته میشود. کبد چرب گرید یک اولین مرحله از مراحل ابتلا به بیماری کبد چرب است که اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، کبد چرب گرید یک به دو رخ میدهد.
این بیماری از هر ۳ بزرگسال یک نفر و از هر ۱۰ کودک نیز یک نفر را تحت تاثیر قرار میدهد. افراد مبتلا به کبد چرب درجه یک، هیچ علامتی از خود نشان نمیدهند و معمولاً از طریق سونوگرافیهای معمول یا معاینات سلامتی برای سایر بیماریها به وجود آن پی میبرند.
از آنجایی که کبد چرب نوع یک شکل خفیف این بیماری است، اغلب پزشکان به بیماران پیشنهاد ورزش منظم، کنترل رژیم غذایی، پرهیز از مصرف الکل وغذاهای چرب را میدهند.
آیا کبد چرب گرید یک خطرناک است؟
کبد چرب گرید یک اگر به موقع درمان نشود به کبد چرب حاد و حتی سرطان کبد منجر خواهد شد. این بیماری با آزمایش مشخص میشود.
باید توجه داشت که در بیشتر موارد، بیماری کبد چرب گرید یک مشکل جدی ایجاد نمیکند و مانع از عملکرد طبیعی کبد نمیشود، اما ۷ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به این بیماری، با پیشرفت آن مواجه میشوند. بیماری کبد چرب به عنوان یک بیماری خاموش در نظر گرفته میشود، زیرا ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند، اما با پیشرفت بیماری، میتواند به استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) تبدیل شود.
لازم به ذکر است که کبد از معدود اعضایی است که بدون آن نمیتوان زندگی کرد و عدم درمان به موقع موجب میشود که دچار عوارض کبد چرب گرید یک و مشکلات مادامالعمر شوید.
متأسفانه در حال حاضر، کبد چرب حاد دلیل شماره یک پیوند کبد در زنان است. در مردان، این دومین علت اصلی پیوند، پس از بیماری کبد الکلی است و به همین دلیل توصیه میشود در همان کودکی از بیماری کبد چرب در کودکان جلوگیری کرد.
علائم کبد چرب گرید یک
از آنجایی که کبد چرب گرید یک در بیشتر موارد هیچ علامتی ایجاد نمیکند، زمانی که آزمایشات به دلایل دیگر نشان دهنده مشکل کبدی باشد، اغلب مورد توجه پزشکان قرار میگیرد. اگر وضعیت کبد در سونوگرافی، غیرعادی به نظر برسد یا آزمایش آنزیم کبدی غیر طبیعی باشد، ممکن است علامت کبد چرب گرید یک باشد.
روشهای تشخیص کبد چرب گرید یک
معمولا آزمایشات متداول برای تشخیص دقیق و تعیین شدت این بیماری، شامل موارد زیر هستند:
آزمایش خون
شمارش کامل گلبولها و پلاکتهای خون
آنزیمهای کبدی و تستهای عملکرد کبدی
آزمایشات هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت A، هپاتیت C و غیره)
تست غربالگری بیماری سلیاک
قند خون ناشتا
هموگلوبین A1C که نشان میدهد قند خون فرد چقدر پایدار است
پروفایل لیپیدی که چربیهای خون مانند کلسترول و تری گلیسیرید را اندازهگیری میکند
روشهای تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص کبد چرب درجه یک نیز عبارتند از:
سونوگرافی شکم که اغلب اولین آزمایش در هنگام مشکوک شدن به بیماری کبدی است.
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) شکم
الاستوگرافی گذرا
الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی
کبد چرب گرید یک تنها با آزمایش قابل تشخیص است و در مراحل پیشرفته موجب درد شکم و…خواهد شد.
علل ایجاد کبد چرب گرید یک
برخی افراد بدون داشتن هیچ گونه بیماری قبلی به کبد چرب درجه یک مبتلا میشوند، اما عوامل زیر هم خطر احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند:
اضافه وزن
دیابت نوع 2
فشارخون بالا
کلسترول بالا
مصرف برخی داروها مانند آمیودارون ، دیلتیازم ، تاموکسیفین و استروئیدها
درمان کبد چرب گرید یک
کبد چرب درجه یک را میتوان معکوس کرد و به حالت عادی بازگرداند، مشروط بر اینکه فرد مبتلا تغییرات درستی در برنامه غذایی خود ایجاد نموده و حداقل پنج بار در هفته ورزش کند. مهمترین روشهای درمان کبد چرب گرید یک به شرح زیر است:
کاهش وزن برای درمان کبد چرب درجه یک
مطالعات نشان میدهد که کاهش ۱۰ درصدی در وزن بدن میتواند چربی کبد و التهاب ناشی از آن را کاسته و در نتیجه، منجر به بهبود زخم کبد شود. با این حال، کاهش وزن سریع ممکن است مضر باشد به همین دلیل است که باید با پزشک در مورد برنامه کاهش وزن مشورت شود.
یکی از بهترین نتایج در کاهش وزن و درمان کبد چرب مربوط به نتایجیست که افراد از رژیم لاغری دکتر کرمانی گرفتهاند. این رژیم با توجه به بیماریها و نیازهای افراد تنظیم میشود و با کاهش وزن اصولی، قول بهبود بسیاری از بیماریهای مربوط به اضافه وزن و تغذیهی نادرست از جمله کبد چرب را میدهد.
رژیم غذایی کبد چرب گرید یک
رژیم غذایی کبد چرب گرید یک باید حاوی سبزیجات، میوههای مفید برای کبد چرب و حبوبات باشد و در آن بر جایگزینی غذاهای ناسالم و چرب با جایگزینهای سالمتر تمرکز شود. به عنوان مثال به جای روغن خردل یا کانولا از روغن زیتون استفاده شده و برای مهار گرسنگی در بین وعدههای غذایی، میوه و آجیل مصرف شود.
همچنین باید یک رژیم غذایی با فیبر بالا شامل سبزیجات سبز، میوههای کامل و سالاد در رژیم غذایی روزانه گنجانده شود و همه غذاهای تصفیه شده و کربوهیدراتهای سفید مانند آرد تصفیه شده، برنج سفید و نان سفید نیز با سایر منابع کربوهیدراتی مانند آرد چند غله، گندم کامل، برنج قهوهای، حبوبات و آجیل جایگزین شوند.
برخی مواد غذایی بهبود دهنده کبد چرب گرید یک حبوبات ، مرکبات ،چای سبز ، زنجبیل ، ماهی و غذای دریایی
همچنین مواد غذایی زیر را میتوانید به برنامه رژیمی خود اضافه کنید:
ویتامین E:
ویتامین E و سایر ویتامینها و آنتیاکسیدانها میتوانند با کاهش یا خنثی کردن آسیب ناشی از التهاب به محافظت از کبد کمک کنند. برخی شواهد نشان میدهند که مکملهای ویتامین E ممکن است برای افرادی که آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب غیرالکلی دارند مفید باشد، اما باید توجه داشت که ویتامین E با افزایش خطر مرگ و افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان نیز مرتبط است.
قهوه:
در مطالعات انجام شده روی افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی، افرادی که دو یا چند فنجان قهوه در روز مینوشیدند، نسبت به افرادی که قهوه مصرف نمیکردند، آسیب کبدی کمتری داشتند.
گیاه خار مریم:
طی چند پژوهش مشخص شد که نوشیدن دمنوش خار مریم به تنهایی یا در کنار مصرف ویتامین E، میتواند به کاهش مقاومت به انسولین و التهابات کبدی کمک کند.
خاکشیر:
اخیرا در تحقیقات طب سنتی چینی مشخص شده است که خاکشیر یک گیاه دارویی فوقالعاده برای درمان و پاکسازی کبد چرب است. در طب سنتی ایرانی تاکید میشود برای درمان کبد چرب گرید یک، خاکشیر با ترنجبین مخلوط شود.
اگر دیابت دارید حتما به رژیم غذایی خود توجه کنید تا به کبد چرب گرید ۱ مبتلا نشوید.
مدیریت دیابت برای درمان کبد چرب درجه یک
افراد مبتلا به دیابت باید رژیم غذایی خود را با مشورت پزشک برنامهریزی کنند تا از افزایش سطح قند خون آنها جلوگیری شود. ردیابی گلوکز خون باید توسط پزشک اصلی یا متخصص غدد هر دو هفته یک بار انجام شود.
و در نهایت اینکه هیچ داروی خاصی برای درمان کبد چرب درجه ۱ وجود ندارد، اما کبد چرب درجه ۲ و درجه ۳ نیاز به درمان مناسب دارند، زیرا آنها اشکال نسبتاً جدیتری از این بیماری هستند.
چگونه میتوان از کبد چرب گرید یک پیشگیری کرد؟
بهترین راه برای جلوگیری از بیماری کبد چرب گرید یک ، انجام کارهایی است که سلامت کلی را حفظ میکند، به عنوان مثال:
حفظ وزن سالم
ورزش منظم
کاهش مصرف الکل
مصرف داروها طبق دستور پزشک
رژیم مناسب کبد چرب
لازم است برای کاهش وزن آهسته اما پیوسته از یک رژیم لاغری متعادل پیروی شود. کاهش وزن سریع، میتواند بیماری کبد چرب را به سوی وضعیت بدتری سوق دهد. پزشکان اغلب رژیم غذایی مدیترانهای را توصیه میکنند که سرشار از سبزیجات، میوهها و چربیهای خوب است. به خاطر داشته باشید کبد چرب گرید ۱ نشاندهنده شروع بیماری کبدی است که میتوان آن را درمان کرد؛ البته مشروط بر اینکه سبک زندگی منظم و سالمی دنبال شود.
آنچه از مقاله کبد چرب گرید یک آموختیم:
کبد چرب گرید یک هیچ علائمی ندارد و تنها با چند نوع آزمایش قابل تشخیص است. کبد چرب در این مرحله قابل درمان و معکوس کردن است؛ در غیر این صورت این بیماری به مراحل حادتر رسیده و حتی ممکن است به مرحله پیوند کبد برسد. برخی از مهمترین روشهای درمان کبد چرب گرید یک، ورزش، پیروی از یک رژیم لاغری اصولی و کاهش وزن است.
منابع :
sitarambhartia.org
clevelandclinic.org
mayoclinic.org